Gelezen in januari 2016

Ik startte het jaar met een Vlaamsche klassieker, las na De buitenkant van meneer Jules een tweede boek via de Verborgen parels-app, confronteerde mijzelf met mijn perfectionisme én las een boek dat mij zodanig van mijn sokken blies dat ik mijzelf wenend in Johans armen terugvond in de luchthaven van Durban (ja ja, ik blijf verder genânt doen). Voor de Verbeelding book challenge ga ik dit jaar gewoon meteen vanaf het begin maar één puntje per boek nemen; we zien wel waar ik uitkom, maar met vier boeken en vier puntjes ben ik al niet slecht gestart. Het volledige overzicht van wat ik dit jaar las, vinden jullie hier; het overzicht van de book challenge daar.

Ernest Claes, De Witte

Ik kreeg dit boek vorig jaar van mijn broer en zijn vriendin voor mijn verjaardag; het werd dus wel eens tijd om er in te beginnen. En wat was het een schoontje om het jaar mee te starten! Al is schoon uiteraard relatief als je ziet hoeveel slaag de Witte zo krijgt, maar enerzijds was dat in die tijd nu eenmaal zo (wat daarom niet wilt zeggen dat ik het goedkeur, verre van) en anderzijds is dit boek natuurlijk zoveel meer dan dat. Aangezien mijn vader opgroeide in dezelfde côté als de Witte en hij en zijn broers ook zo’n sappige verhalen (met gelukkig een pak minder slaag) bovenhalen op familiefeesten, was dit boek alleen al daarom de moeite waard. Heerlijk om al die deugnieterij te lezen! En tegelijk ook nostalgisch, want hoeveel kinderen verdwijnen vandaag nog een hele namiddag in de velden om te spelen? Ik ben alleszins blij dat ik dat zelf nog kon, al was ik – uiteraard 😉 – véél braver dan de Witte. Voeg daar nog de passages in het plaatselijke dialect aan toe (soms weliswaar zodanig sappig dat ik het meerdere keren moest lezen om het te begrijpen) en ik ben op een mooie manier begonnen aan het nieuwe leesjaar!

“Bengel, woar hedde weiral zoe lank gezete?” vroeg moeder, “weer goan zwumme zeker?”
“Nie goan zwumme… Zie moar, mèn hoar es hiêlegans druêg.”
Moeder zei niets meer, maar ze schoot plots op hem toe en greep hem bij zijn oor.
“Lèt m’oe es aftasse!”
De Witte begon te schreeuwen. Alles was ontdekt! Hij weerde zich tegen om uit moeders handen te geraken, doch vruchteloos. Haar hand schoot recht in zijn broekzak en haalde er de nikkeltjes uit. Moeder kende al de Witte zijn zakken.

Verbeelding book challenge
22. Een boek waarin het hoofdpersonage een kind jonger dan 12 is

Els Beerten, Een mens is genoeg

Ik las de eerste pagina’s, maar besloot het boek aan de kant te leggen, niet omdat het verhaal mij niet aansprak (integendeel!), wel omdat de Verborgen parels-app niet meer zo lang online zou staan en ik vreesde het niet meer te kunnen uitlezen (damn you smartphone die het een gigantisch dik boek deed lijken). Tot ik bij Trijnewijn las hoe goed ze het boek vond en dat mij over de streep haalde om er tóch in te beginnen. En ik ben blij dat ik dat gedaan heb, want het is een mooi boek dat mij nieuwsgierig maakt naar ander werk van Els Beerten. Zeker het begin vond ik ongelooflijk sterk: hoe de personages en hun onderlinge relatie geschetst worden, hoe Beerten er in slaagt om zo’n zwaar thema toch heel meeslepend te beschrijven.

Terwijl ons vader tegen alles kon. Ook die dag. Iedereen zong hij van zijn stoel, ie-der-een. Om dan helemaal stil te vallen. Dat een mens eerst zó kan leven en daarna niet eens meer half. Ik heb het nooit gesnapt.

In het tweede deel zwakte het verhaal wat af: nog steeds de moeite, maar minder overweldigend. Dat komt niet zozeer door de wissel van standpunt, want daar hou ik op zich wel van, maar het voelde minder diepgaand. Al hield ik wel heel erg van de koers – al even Vlaams als Beertens schrijfstijl – die in dit deel zo mooi beschreven wordt. Het laatste deel wisselt af tussen de beide hoofdpersonages, maar haalt jammer genoeg ook niet het niveau van dat eerste deel. Ach, was ze maar gewoon blijven doorgaan zoals in dat deel, dan was dit boek vijf sterren waard geweest…

Verbeelding book challenge
8. Een boek waarin familie centraal staat

Brené Brown, De moed van imperfectie: Laat gaan wie je denkt te moeten zijn

Het was Sabrina die mij dit boek een hele tijd geleden al aanraadde. Ik zocht het toen op, maar aangezien noch de bib in Zürich, noch die in mijn ouderlijk dorp het in hun collectie hadden, verloor ik het een beetje uit het oog (ik was toen nog van het onnozele principe dat zelfhulpboeken kopen een beetje geldverspilling is). Ondertussen gooide ik dat principe, samen met een paar andere (o.a. “hulp zoeken, dat zal allemaal wel nuttig zijn en al, maar ik heb dat niet nodig hoor”), overboord en dus belandde Brené Brown in mijn boekenkast. En ze mag daar blijven staan ook, want ze heeft nogal wat nuttige inzichten te bieden.

Dat loslaten van perfectionisme, dat is hier namelijk een gigantisch probleem. Ik ben er zo eentje die met recht en rede op een sollicitatiegesprek kan zeggen dat perfectionisme een negatieve eigenschap is (wat niet wegneemt dat het nog steeds onnozel overkomt, want “ja, ’t is er weer zo een”). Moest het niet zijn dat je op zo’n moment niet meteen enthousiast uitpakt met een burn-out, ik zou misschien wel duidelijk kunnen maken dat het wel degelijk waar is. Wat overigens meteen bewijst dat dit boek nuttig is voor mij, want daar niet over praten – ergo mijn kwetsbaarheid niet tonen – is natuurlijk net wat ik niet moet doen.

Voor de meesten van ons is het een grote uitdaging om te geloven dat we nu, op dit moment, al waardevol zijn als mens. Dat we niet eerst aan allerlei voorwaarden hoeven te voldoen voordat we goed genoeg zijn. Velen van ons hebben bewust of onbewust een lange lijst met voorwaarden opgesteld of meegekregen.

Brown geeft geen lijstje met oplossingen, maar wel wegwijzers: inzichten en aanmoedigingen om dingen in vraag te stellen en te veranderen. Ze doet dat af en toe in een taaltje dat iets te veel neigt naar een “vrouwenboekske” (ik las het boek wel in een Nederlandse vertaling). Dat maakt het misschien wel toegankelijker, maar het mag gerust iets meer sec geschreven zijn. Ook god hoeft er bij mij niet aan te pas gekomen, maar dat is natuurlijk zeer persoonlijk en misschien ook wel te verwachten bij zo’n Amerikaans boek. Maar ondanks die kleine ergernissen, was dit wel een boek waar ik heel regelmatig bij zat te knikken en aan te duiden. De kans dat ik een van haar andere boeken ook nog ga lezen, is groot.

Verbeelding book challenge
28. Een boek dat je in 2015 kocht en dat nog steeds ongelezen in de boekenkast staat (moeha, “nog steeds ongelezen” en dat voor een boek van maximaal een jaar oud. Ik heb hier nog wel wat erger in de kast staan, vrees ik 😉 )

J.M. Coetzee, Disgrace

En ja, dan komen we bij het boek dat ik van Johan kreeg als een van onze boekencadeaus en dat ik in een eerste korte reactie op Goodreads omschreef als “Waw, waw, waw, wat was dit seg? ’t Is ondertussen een week geleden dat ik het uitlas op de luchthaven van Durban en ik ben er precies nog niet goed van: zo goed, maar echt, zo goed. En dat ik de rest van de Coetzee-collectie in onze kast zeker ook ga lezen, dat ook. Want amai, die mens kan schrijven!”. Ik was nogal onder de indruk dus om het zacht uit te drukken 🙂

Laten we misschien gewoon beginnen met waarover dit boek eigenlijk gaat: hoofdpersonage David Lurie is professor aan de universiteit van Kaapstad (leuk aspect aan dit boek lezen in Zuid-Afrika: plots waren namen als Oudtshoorn of Karoo niet langer random, maar plekken waar ik effectief geweest was), gaat een relatie-achtig iets aan met een studente en moet daar de gevolgen van dragen. Het zou evengoed een heel fout stationsromannetje kunnen zijn, maar wat volgt is een verhaal over ouder worden, over de relatie tussen een ouder en een kind en het loslaten dat daarbij hoort, over racisme – tussen blank en zwart, tussen man en vrouw -, over de onbeduidendheid van het leven, over de gevolgen van de keuzes die we maken… Had je mij op voorhand gezegd dat ik in een boek van amper 220 pagina’s over zoveel thema’s zou lezen, ik had eens met mijn ogen gerold omdat een schrijver weer eens probeert te schrijven over alles en dan waarschijnlijk uitkomt bij niets. Niet zo bij deze Disgrace, oh nee!

Hoewel ik lang enkel afkeerde voelde voor het hoofdpersonage (daar waar bijvoorbeeld Márquez mij al snel begrip deed opbrengen voor de oude man in Herinnering aan mijn droeve hoeren), komt er dan toch een punt waarop ik meeleef. Niet om wat hij gedaan heeft, niet om wie hij is, want daar kan ik niet akkoord mee gaan, wel om het gevoel dat hij opwekt: dat gevoel om te moeten leren gaan met de gevolgen van onze acties, met de relativiteit van wie we zijn, het sterven dat we beetje bij beetje doen. Zijn dochter slingert mij heen en weer tussen akkoord gaan met en afkeuren van haar beslissing. Ik begrijp wel waarom ze doet wat ze doet, maar vooral: ze doet mij de vraag stellen wat ik zou doen in zo’n situatie, wat ik het belangrijkste zou vinden. Het boek toont hoe pijnlijk het kan zijn te leven in een maatschappij waarin verschillende soorten mensen elkaar zouden moeten vinden, maar daar heel vaak niet in slagen, toont hoe dat conflict en agressie, pijn en verdriet met zich meebrengt.

But the truth, he knows, is otherwise. His pleasure in living has been snuffed out. Like a leaf on a stream, like a puffball on a breeze, he has begun to float towards his end. He sees it quite clearly, and it fills him with (the word will not go away) despair. The blood of life is leaving his body and despair is taking its place, despair that is like a gas, odourless, tasteless, without nourishment. You breathe it in, your limbs relax, you cease to care, even at the moment when the steel touches your throat.

Het is een boek dat mij meesleurde en afstootte: ik wilde er continu in doorlezen, omdat het zo goed geschreven is en tegelijk voelde ik mij ongemakkelijker worden bij elke zin die ik las. Coetzee bouwt zijn verhaal mooi op, zwakt wat af en eindigt dan met een mokerslag en dat is alles in fantastisch mooi Engels. Briljant en afgrijselijk, dat is dit boek (maar vooral dat eerste). Eentje dat ik zeker ga herlezen, maar niet meteen nu. Nu liever eerst iets luchtigers.

Verbeelding book challenge
14. Een boek geschreven door een auteur met Afrikaanse roots

Bron afbeeldingen: Goodreads