De boeken van november en december 2019

Virginia Woolf, Orlando

Mijn ervaring met Virginia Woolf bestond tot nu toe (Mrs. Dalloway en To the lighthouse) uit een moeilijke start, waarna ik vertrokken was om het boek niet meer aan de kant te leggen. Bij Orlando, waarin Woolf het verhaal vertelt van de jonge edelman Orlando die op een dag wakker wordt als vrouw, gebeurde het omgekeerde: dit boek las pakken vlotter, want hoewel het niet het makkelijkste Engels is, is de stijl veel minder experimenteel dan bij de andere twee boeken het geval was. Bovendien schrijft Woolf in dit boek ook veel humoristischer, met bizarre namen van personages (Archduchess Harriet Griselda of Finster-Aarhorn and Scand-op-Boom in the Roumanian territory om er eentje te noemen), maar ook met commentaar op haar eigen boek:

[…] the reader, if we go on with it [this method of writing biography] may complain that he could […] save his pocket whatever sum the Hogarth Press may think proper to charge for this book.

Het eerste deel, over Orlando’s leven als man, was heel sterk, maar jammer genoeg was het tweede deel – na de transformatie – veel zwakker, alsof de clou al voorbij was, maar het verhaal nog niet.

Different though the sexes are, they intermix. In every human being a vacillation from one sex to the other takes place, and often it is only the clothes that keep the male or female likeness, while underneath the sex is the very opposite of what it is above.

Er zaten nog wel een aantal sterke, feministische stukken in (bijvoorbeeld over het letterlijke en figuurlijke corset dat kleding kan zijn), waardoor het boek zeker de moeite van het lezen blijft, maar uiteindelijk toch niet kan tippen aan Mrs. Dalloway of To the lighthouse.

[…] she fell to thinking what an odd pass we have come to when all a woman’s beauty has to be kept covered lest a sailor may fall from a mast-head. ‘A pox on them!’ she said, realizing for the first time what, in other circumstances, she would have been taught as a child, that is to say, the sacred responsibilities of womanhood.

Roger Lea MacBride, Little Farm in the Ozarks

Nadat ik de afgelopen maanden al de hele Little house-serie van Ingalls Wilder zelf las, startte ik ook aan de vervolgserie over haar dochter. Ging het eerste deel over de trektocht naar de Missouri Ozarks, dan verhaalt het tweede deel over het leven van Rose en haar ouders ginder. De stijl van MacBride leunt heel dicht aan bij die van Ingalls Wilder, waardoor je bij momenten bijna zou vergeten dat het geen boek van haar zelf is. Desondanks twijfel ik over de aankoop van de rest van de Rose-reeks, omdat alle boeken samen toch wel een serieuze som vormen en ik ze, in tegenstelling tot de Laurareeks zelf, waarschijnlijk niet meer ga herlezen… Moeilijk, want het blijft wel heel fijn om in hun wereldje te verdwijnen 🙂

Crystal Zevon, I’ll Sleep When I’m Dead: The Life and Times of Warren Zevon

“I’m too old to die young and too young to die now.“

Ik ben al jaren een zeer grote fan van de muzikant Warren Zevon, dus toen ik op een biografie stootte, was ik meteen geïnteresseerd. Blijkt dat de mens achter de muziek een pak minder fantastisch is dan de muziek zelf… Het boek start bij zijn jeugd en daar loopt het al meteen mis: een vader die te weinig aanwezig is, een moeder die haar nieuwe liefde compleet boven haar kind plaatst. Het boek is nog maar eens een bewijs hoe hard een slechte jeugd er in kan hakken, hoe moeilijk het kan zijn “beter” te doen dan wat je als kind meegekregen hebt. Tegelijk had ik het heel moeilijk met het feit dat hij vaak niet eens leek te proberen het beter te doen, niet eens leek te proberen er te zijn voor zijn eigen kinderen. Zijn doel was bekend worden en dat ging voor alles.

Warren did break up our family, but I never got the sense that that’s what he wanted to do. I think it was simply a process of what happened in his life and being that his career was about to take off, what was he going to do? Not follow his career?

Hij heeft het schijnbare muzikantenideaal van sex, drugs & rock ’n roll ten volle beleefd, maar of hij er uiteindelijk veel aan gehad heeft… Een groot deel van zijn leven leed hij aan een alcoholverslaving, die – toen hij ze eenmaal overwon – een zware OCD jarenlang bleek verstopt te hebben. Een mens met demonen, die hij deels over zichzelf afriep.

He told me that whenever he heard the word cancer in a day, anything he had bought, shoes, food, anything, he’d have to return everything, or get rid of it.

Laten we het er maar op houden dat ik blij ben dat hij maar een van mijn favoriete muzikanten is en niet mijn vader, ex-man of goede vriend, zoals het geval is bij de mensen die in dit boek over hem vertellen (hoewel ik ook bij hen soms dacht “maar accepteer dat toch allemaal niet!”). Zijn muziek zal altijd goed blijven, maar de betekenis van bepaalde teksten is plots nog donkerder geworden.

Down on my knees in pain
I’ve been breaking all the rules
Swear to God I’ll change
I’m putting tinfoil up on the windows
Lying down in the dark to dream
I don’t want to see their faces
I don’t want to hear them scream

Roald Dahl, The Witches

Heerlijk boek, met een perfect evenwicht tussen griezelige en hartverwarmende momenten. Grappig ook hoe Dahl het hoofdpersonage laat transformeren en die dat blijkbaar geen halve seconde echt erg vindt, maar meteen de voordelen ziet aan zijn nieuwe vorm. Op gebied van positief in het leven staan een lichtend voorbeeld! 😉

An idiotic vitch like you
Must rrroast upon the barbecue!

Dit lijkt mij trouwens ook een heerlijk boek om voor te lezen, want bijvoorbeeld het Duitse accent van The Grand High Witch is echt fantastisch gedaan, waardoor ik haar personage in mijn hoofd op mijn beste Allo Allo-wijze liet spreken 😉

Franz Kafka, Die Verwandlung

Johan en ik gaven elkaar ook in 2019 opnieuw twee boekencadeaus en dit was mijn nieuw boek (dat we in een Verzameld werk van Kafka wel in de kast hadden staan, maar in het Nederlands). Hoewel ik het absoluut in het Duits wilde lezen, zorgde net dat er ook voor dat het tot het einde van het jaar duurde voor ik er effectief in begon (als je voor werk en studie al een overload aan Duits te lezen hebt, dan schiet literatuur er duidelijk bij in). Dat was zeer onterecht, want dit bleek een heerlijk verhaal te zijn!

De start van het boek, wanneer handelsreiziger Gregor Samsa wakker wordt als riesiges Ungeziefer (ik zou moeten checken hoe het in de Nederlandse versie vertaald is, maar het komt neer op “reusachtig ongedierte”) is zo absurd dat het hilarisch is. Om daarna te verworden tot de keiharde en pijnlijke realiteit van hoe omgegaan wordt met mensen in een op economische vooruitgang gerichte maatschappij, al helemaal wanneer die mensen niet meer passen in de “normale” wereld.

“Hoffentlich ist es nichts Ernstes. Wenn ich auch andererseits sagen muß, daß wir Geschäftsleute – wie man will, leider oder glücklicherweise – ein leichtes Unwohlsein sehr oft aus geschäftlichen Rücksichten einfach überwinden müssen.”

Ik las tot nu toe enkel nog maar Brief aan mijn vader van Kafka, wat heel anders, maar ook de moeite was. Op naar meer dus 🙂

Frances Hodgson Burnett, De kleine Lord

Als kind heb ik De kleine prinses van Hodgson Burnett heel graag gelezen, dus ik moest niet echt twijfelen over een ander boek van haar. Achteraf gezien had ik dat beter wel gedaan, want dit boek, over een jongetje die na de dood van zijn vader door zijn grootvader naar Engeland wordt gehaald, bleek een zeemzoeterig verhaaltje zonder inhoud. Eendimensionale personages, een plot die je al vanaf pagina 1 kan ruiken… nope, dit boek overtuigde mij helemaal niet. Nochtans was het op moment van verschijnen wel invloedrijk, want de jongensmode van die tijd werd er blijkbaar zwaar door beïnvloed. Jammer vooral, want ik weet niet of ik De kleine prinses nog wel wil herlezen: als dat een beetje lijkt op dit boek, blijven die herinneringen beter ongeschonden.

Jonathan Coe, Middle England

Ik kende de naam Jonathan Coe al langer, maar effectief een van zijn boeken lezen, dat kwam er tot nu toe nog niet van. Toen Middle England een van de maandboeken in de Verbeelding book club werd, besloot ik dan ook – zij het een maandje later – dat het tijd was voor mijn Coe-debuut 🙂

Every few minutes you come to a different junction, and you have to make a choice. And every choice you make has the potential to alter your life.

In dit boek, eigenlijk het derde deel van de “Trotter-trilogie”, verweeft Coe de Brexit met de belevenissen van de familie Trotter. Hoofdpersonage is Benjamin, een schrijver op weg naar zijn eerste boek, zijn vader, zijn zus en haar dochter Sophie, die een nieuwe partner heeft. Het maakt dat er heel wat verschillende leeftijden en klasses vertegenwoordigd zijn, waardoor Coe de Brexit vanuit verschillende standpunten kan aankaarten. Het verhaal start in 2010 en geeft dus ook de aanloop naar Brexit.

Any reply she made to Helena at this moment – any reply that tried to give an honest sense of her own, differing views – would immediately mean confronting the unspeakable truth: that Sophie (and everyone like her) and Helena (and everyone like her) might be living cheek-by-jowl in the same country, but they also lived in different universes, and these universes were separated by a wall, infinitely high, impermeable, a wall built out of fear and suspicion and even – perhaps – a little bit of those most English of all qualities, shame and embarrassment. Impossible to deal with any of this. The only practical thing was to ignore it (but for how long was that practical, in fact?)

Ik twijfelde op voorhand of ik eerst de twee vorige delen wilde lezen, maar besloot toch meteen naar het heden te springen. Na het lezen staat vast: die andere twee wil ik ook lezen. Want dit was niet alleen een fijn en vlot lezend boek, met een paar herkenbare momenten: van het al eens volgen van de vlucht van een geliefde op FlightRadar – al ga ik er iets minder neurotisch mee om 😉 – tot het durven loslaten van dingen die je al jaren meesleept en het gevoel dat dat geeft.

Maybe it had been the effort of carrying those two big bags full of paper from the car park to the pub, but he had a strong sense, right now, of this book as a physical burden, one which had been weighing him down for thirty years but which had tonight been miraculously lifted from his shoulders. It was almost too good to be true; which was perhaps why he kept thinking of objections.

Maar vooral krijg je een heel mooi beeld van tegenstellingen tussen mensen, van zoeken naar overeenkomsten of net drijven op tegenstellingen. Ik moet eerlijk toegeven dat ik de hele nieuwsgeving rond Brexit maar met een half oog volg, want “het blijft maar duren, ik zal wel lezen als er iets definitief vastligt”. Geef mij datzelfde verhaal, inclusief kleine details zoals dat het kamp van Cameron de Brexit eerst Brixit noemde, in fictievorm en plots vind ik het al pakken interessanter (idem met een serie als The Crown over vroegere tijdsperiodes bijvoorbeeld – niet alles is accuraat, maar het doet mij wel dingen online opzoeken). Ik hoop dan ook dat de eerste twee delen van de trilogie een al even goede blik geven in de tijdsperiodes waarin ze zich afspelen.

To the privileged, equality feels like a step down. Understand this and you understand a lot of populist politics today.

Elaine N. Aron, The Highly Sensitive Person

Ik weet niet of ik hoogsensitief ben of niet. Sommige dingen wijzen er heel sterk op, andere dan weer helemaal niet; ik heb ook al de vraag gekregen “of ik het misschien ben”. Dus ja, tijd om er eens iets over te lezen en waar beter te beginnen dan bij het “basisboek” erover van Elaine Aron?

We don’t thrive on long hours, stress, and overstimulating work environments. But much of our difficulty at work, I believe, is our not appreciating our role, style, and potential contribution.

Tja, misschien is het omdat ik, vlak nadat ik dit boek kocht, een artikel las, waarin de wetenschappelijke onderbouwdheid van het boek van Aron zeer in twijfel wordt getrokken, maar ik had dit boek beter gelaten voor wat het was. De wetenschappelijke achtergrond is inderdaad te mager om zo’n overtuigde uitspraken te doen als Aron doet. Haar test om te controleren of je hoogsensitief bent of niet vind ik bijvoorbeeld veel te doorzichtig. Bovendien ben ik op basis van die test wel degelijk hoogsensitief en toch herkende ik mij vervolgens niet in driekwart van het boek.

HSPs are prone to low self-esteem because they are not their culture’s ideal. So sometimes they consider themselves lucky if someone wants them at all. But love on this basis can backfire. Later, you may realize that the person you fell in love with was very much your inferior or simply not your type.

Bovendien stoorden mij ook andere dingen aan het boek: Aron heeft het de hele tijd over “wij, de hoogsensitieven”, alsof dat een mensensoort is die staat tegenover “zij, de anderen”. Tuurlijk wil je als schrijver mensen aanspreken, maar doen alsof “wij” speciallekes zijn met oh zo speciale gaven en oh zo anders dan de rest, nope, sorry, niet mijn ding. Voeg daar nog een hoop goddelijke, esoterische quatsch in het laatste hoofdstuk aan toe en tja, beetje spijt dat ik toch tot het einde volgehouden heb. Geef mij maar een ander, écht wetenschappelijk boek over het thema.

David Ebershoff, The Danish girl

Intrigerend verhaal, dat je als lezer meetrekt in de verwarring die een mens voelt wanneer lichaam en gender niet met elkaar overeenstemmen. Het was bij momenten wat irritant dat Ebershoff zoveel aanpassingen aan het echte verhaal deed, zeker omdat die het verhaal net minder geloofwaardig maakten.

Lili nodded, an inexhaustible doubleness welling up inside her: she both loved and resented Greta for caring so much. It was as simple as that.

Als ik het verhaal bekijk, los van het waargebeurde, dan is het wel degelijk de moeite van het lezen waard. Het vertelt heel mooi hoe iemand die in het “verkeerde” lichaam geboren is, zich voelt. Ook hoe omgegaan werd met de operaties én hoe ver – in techniek dan toch, in openheid van geest daarentegen… – men in die tijd blijkbaar al stond, was heel fascinerend om te lezen. Benieuwd naar de film!

It’s time for an X ray,” Dr. Hexler said. He seemed surprised when Einar said he’d never had one before. “It will tell us if there ’s something wrong,” Dr. Hexler said. “It may also drive this desire out of you.

Anthony Burgess, A clockwork orange

Dit was het tweede boek dat ik in het begin van het jaar van Johan kreeg (dit keer uit de kast). Zat hij er tot nu toe met zijn keuzes bonk op, dan bleek dit totaal niet mijn ding. Gezien de algemene hoge ratings die het boek krijgt en het feit dat het in talloze klassieker-lijstjes staat, ligt het waarschijnlijk aan mij, maar ik snapte dit boek gewoon niet.

Het basisidee (is een mens beter uit keuze slecht dan gedwongen goed?) is heel interessant, maar de uitwerking werkte voor mij echt niet. I.p.v. een psychologisch verhaal (zijn er effectief mensen die “gewoon” slecht zijn of zit daar toch altijd ergens een reden achter? Indien het dat eerste is, hoe komt dat dan?) is dit een opeenstapeling van de ene gewelddadige scène na de andere, zodanig zelfs dat ik voor het eerst fysiek misselijk werd van een boek. Het personage maakt ook totaal geen ontwikkeling door, wat zelfs voor iemand die intrinsiek slecht zou moeten zijn heel ongeloofwaardig is.
Doe daar ook nog bij dat het uitgevonden taaltje van Burgess vooral op mijn zenuwen werkte en tja, dan blijft er niet veel goeds meer over natuurlijk. Ik hou nochtans wel van (inventiviteit in) talen, maar dit voelde alsof de schrijver vooral heel hip wilde doen…

Marc Legendre, De zaak Krimson #1

Na de Amorasreeks twijfelde ik of ik de nieuwe spinoffs nog wel wilde lezen, maar toen bleek mijn vader ze al in de kast te hebben liggen en begon ik er toch aan. Dit is duidelijk het inleidende boek van de reeks rond Krimson – waarin onderzocht wordt of Krimson altijd al een psychopaat was of zo geworden is -, maar het bevat wel fijne details en geeft zin om de rest te lezen.

Willy Vandersteen, De Wolkeneters

Lambik wordt ontvoerd door een ruimteschip en dus komen de anderen uiteraard in actie om hem te redden. Dat zijn kort samengevat de ingrediënten van deze klassieke Suske & Wiske. De maatschappijkritiek ligt er, hoewel niet irrelevant, soms net iets te dik op, maar wetende dat dit verhaal geschreven werd in tijden van Koude Oorlog en ruimtegewedijver is dat niet abnormaal. Ook wel fijn dat Sidonia, die vaak net met een zenuwinzinking thuis moet blijven, in dit verhaal door Barabas omschreven wordt als “de enige die hij vertrouwt om als eerste met een ruimtevaartuig de aarde te verlaten”. Vuistje voor de feminist in Vandersteen 🙂 

Bart Moeyaert, Duet met valse noten

Ik ben fan van Bart Moeyaert-de-dichter, maar heb eigenlijk nog maar amper romans van hem gelezen (enkel Broere als ik het juist voor heb). Toen op de boekenmeetup deze jeugdroman van hem ter sprake kwam en er met lovende woorden over werd gesproken, sprong ik snel mijn jeugdbib binnen om het ook eens te lezen.

Ik vermoed dat ik het verhaal – over de prille liefde tussen Liselot en Lander – als puber overtuigender zou gevonden hebben, omdat een paar dingen iets te snel of clichématig afgehandeld werden naar mijn aanvoelen. fNeemt niet weg dat er daarnaast wel veel herkenbaarheid was (die groepjes op school, de bijnamen voor sommige leraren, dat gevoel voor het eerst verliefd te zijn). En wetende dat Moeyaert amper 16 was toen hij dit boek afwerkte, zijn die “mindere puntjes” ook best wel te vergeven 😉