Talige cijfers en jarige priemgetallen

Grappig vind ik dat, hoe cijfers in verschillende talen hetzelfde en toch anders kunnen zijn. Zo heb je in de Germaanse talen een duidelijke link met het tiental vanaf 13 (thirteen, dertien, dreizehn) en zijn enkel 11 en 12 “afwijkend”. In het Frans moet je wachten tot 17 vooraleer je het tiental duidelijk naar voor ziet komen (want: treize, quatorze, quinze, seize en pas dan dix-sept).

Ook zeg je in het Frans dix-huit en vingt-huit, maar draai je in het Nederlands de volgorde om met eerst de acht en dan het tiental: achttien en achtentwintig. De Engelstaligen starten “op zijn Nederlands” met eighteen, maar switchen daarna naar twenty-eight. Persoonlijk ben ik wel meer fan van de Fransen op dat gebied, want wanneer je vb. een telefoonnummer gedicteerd krijgt, weet je in het Frans meteen waar je aan toe bent, terwijl je in het Nederlands het eerste cijfer dat je hoort (de 8 in 18) pas als tweede schrijft.

Al zijn de Fransen zeker niet altijd de meest logische mensen, want wat te denken van hun getal 80, dat meer een wiskundesom is dan een getal op zich met zijn quatre-vingts? Blijkbaar is dat nog een restant van het oude vigesimaal telsysteem dat 20 als basisgetal gebruikte en waarin niet alleen tachtig 4×20, maar ook zestig 3×20 was. En eigenlijk begint het pas echt als je vb. 99 wilt zeggen, want dan ben je in het Frans met quatre–vingt–dix-neuf al “serieus” aan het rekenen. Mijn vader zegt soms om te lachen dat het makkelijker zou zijn om cent-moins-un (100-1) te zeggen dan het huidige (4×20+10+9) en geef hem maar eens ongelijk 🙂 Mijn favorieten op dat vlak zijn dan ook de Zwitsers, die – in een deel van het Franstalig gebied – gaan voor soixante, septante, huitante en nonante. Nog een tikkeltje makkelijker dus dan het Belgische Frans.

Anderzijds biedt het splitsen van getallen in sommen wel mogelijkheden, want je moet dan al meteen een pak minder cijfernamen kennen. Alleen: hoe ver drijf je het dan? Blijf je opsplitsen tot je niet meer kan, zijnde tot alle deelcomponenten priemgetallen zijn? Het is de meest logische manier, omdat je dan altijd bij dezelfde basis uitkomt (of je nu 30 eerst opsplitst als 2×15, als 3×10 of als 5×6, het uiteindelijke product is altijd 2x3x5), maar tegelijk compleet ondoenbaar want tachtig wordt dan al gauw 2x2x2x2x5.

Al heb je dan wel enkel namen nodig voor de priemgetallen, want al de rest kan daarop teruggeleid worden: weg dus met negentien, negenentwintig en consoorten en op zoek naar een nieuwe naam?

En zo beseften Johan en ik plots (want bovenstaande is eigenlijk een halve weergave van een gesprek tussen ons) dat we volgend jaar allebei priemgetaljarig zijn: hij wordt 37, ik 29. Hoe leuk is dat wel niet feitelijk? We hebben al best wat gezamelijke priemgetalverjaardagen achter de rug, maar toen kenden we elkaar nog niet:

• 3 & 11
• 5 & 13 (meteen ook een stukje van de rij van Fibonnaci, want mijn leeftijd, ons leeftijdsverschil en zijn leeftijd is dan 5, 8, 13)
• 11 & 19
• 23 & 31
• 29 & 37

We vieren dus volgend jaar onze vijfde (zelf een priemgetal) priemgetalverjaardag, toch wel reden voor een feestje, niet? 😉