De boeken van januari 2019

Anna Enquist, Contrapunt

Al een hele tijd geleden kwam dit boek, door een lovende review van B.-met-de-goede-boekensmaak op Goodreads, op mijn leeslijst terecht. In dit boek schetst Anna Enquist het verhaal van een vrouw die haar dochter verloor en haar verdriet verwerkt door de Goldbergvariaties van Bach te spelen en bestuderen.

Binnen die leegte bevindt zich alles. Nu speelt ze, nu en altijd speelt de vrouw de aria voor haar dochter.

Door dat fictieve personage, dat ze nooit specifieker benoemt dan “vrouw” of “moeder”, verwerkt ze haar eigen rouw om haar dochter die in een auto-ongeluk om het leven kwam. De manier waarop Enquist het gefragmenteerde verhaal van een moeder over haar dochter verweeft met de beschrijvingen van de variaties vond ik heel indrukwekkend.

Langzaamaan komt er toenadering. De vader tilt het kind uit de wieg. Het kind ruikt een nieuwe, een andere geur en hoort een diepere stem. Als de vader boven de wieg tetterend zijn neus snuit schrikt ze huilend op. Al snel weet ze: zo is dat, hij klinkt zo, hij hoort erbij.
Steeds dichter klimt de bas tegen de beide canonstemmen aan. Niet meer weg te denken.

De stukken over de variaties lezen weliswaar niet echt vlot – toch niet als je er effectief iets van wilt oppikken -, omdat Enquist er best wel wat vakterminologie in verwerkt (ik luister graag naar muziek, maar vraag mij bijvoorbeeld niet wat een sarabande is), maar zijn wel heel leerrijk.

De moeder ziet de opstandigheid en het verdriet met zorg aan. Met een zweem van schuld, ook. Had ze de dochter niet beter kunnen voorbereiden op de moeite die het kost om gewoon te leven? Het kind heeft moeite genoeg ervaren in haar studententijd, denkt de moeder, het was een dagelijkse strijd om zelfstandig dat grillige bestaan het hoofd te bieden. Ze deed het met inzet, met bijna te veel energie. Na elke tegenslag nam ze zich voor iets nieuws te leren. Salsales na een akelig afgelopen liefde, een bridgecursus om de scriptieproblemen te overwinnen. Achter de toewending tot de verraderlijke werkelijkheid is kennelijk een kinderfantasie blijven bestaan: alles komt goed na het examen. Die fantasie stort nu in elkaar en de moeder staat met lege handen.

Ze maakten ook dat ik trager door dit boek ging dan anders misschien het geval zou geweest zijn: ik startte en eindigde elk hoofdstuk immers door naar de bijhorende variatie te luisteren. Op die momenten koos ik voor de vertolking van Gould, waar ook Enquist naar verwijst, maar op het einde heb ik nog eens alle variaties beluisterd, dit keer gespeeld door Murray Perahia, op aanraden van B. Mooi om zo mijn lees- en luisterjaar te beginnen!

Waarom stemt een melodie die de hoogte in gaat en weer neerdaalt zo treurig? Was je een stuk verder opgeschoten als je dat wist? Hoopvolle ademteug, teleurgesteld uitblazen. Bergop, en dan, noodgedwongen, bergaf. Iets krijgen en het weer op moeten geven. Het leven zelf, dus. Vandaar de brok in de keel.

Matt Haig, Reasons to stay alive

Ik kocht dit boek een tijdje geleden, omdat ik dacht dat het herkenbaar zou zijn en misschien kon helpen; omdat het té herkenbaar was, legde ik het weer neer. In januari, nadat ik terugkwam van IJsland, kon ik niet anders dan het opnieuw beginnen lezen, al kwam het nu dichter dan ik ooit gedacht had dat het zou doen.

Life is hard. It may be beautiful and wonderful, but it is also hard. The way people seem to cope is by not thinking about it too much. But some people are not going to be able to do that.

Hoewel het verhaal bij momenten uiteraard gigantisch hard is, heb ik evenzeer zitten glimlachen tijdens het lezen. Bitter sweet, dat is het en dat komt grotendeels door de manier waarop Haig zijn verhaal vertelt: hij wisselt af tussen een verhalende stijl met anekdotes en lijstjes.

Life is waiting for you. You might be stuck here for a while, but the world isn’t going anywhere. Hang on in there if you can. Life is always worth it.

Hoewel die lijstjes, met titels als “Things I have enjoyed since the time I thought I would never enjoy anything again”, “Things that make me worse”, “Things that (sometimes) make me better” of “Things people say to depressives that they don’t say in other life-threatening situations” op zich een serieuze inhoud hebben, zit er vaak wel een knipoog in. Zo omvat dat laatste lijstje puntjes als Come on, I know you’ve got tuberculosis, but it could be worse. At least no one’s died. en Oh, Alzheimer’s you say? Oh, tell me about it, I get that all the time.

In vergelijking met andere boeken over het thema die ik al las, gaf dit boek mij nog meer inzichten. En leerde het mij hoe een depressie ook kan zijn, want zelfs op het diepste bleef ik altijd goede dingen zien, kon ik nog steeds naar de winkel… En dan waren er tegelijk zinnen die er zo boenk op waren dat het pijn deed om ze te lezen.

The desire to step out of myself for a while. A week, a day, an hour. Hell, just for a second.

Dit is een boek is dat zowel nuttig kan zijn voor wie er mee te maken heeft en probeert inzicht te krijgen als voor diegenen die mensen in hun omgeving ermee zien worstelen. Absolute aanrader!

Depression is also smaller than you.
Always, it is smaller than you, even when it feels vast. It operates within you, you do not operate within it. It may be a dark cloud passing across the sky, but – if that is the metaphor – you are the sky.
You were there before it. And the cloud can’t exist without the sky, but the sky can exist without the cloud.

Philippe Daucourt, Jeanne Bueche. Architecte

Veel lectuur voor mijn thesis zal er niet in deze rubriek verschijnen, aangezien een groot deel bestaat uit artikels en hoofdstukken van boeken. Deze publicatie echter las ik volledig, aangezien ze een overzicht geeft van het werk van Jeanne Bueche, de architecte over wie ik mijn thesis schrijf.

De inhoud is niet heel diepgaand (maar dan zou ik ook geen thesisonderwerp hebben 😉 ), maar geeft een goed overzicht van haar werk met een bondige tekst voor een groot aantal van haar gebouwen. Het meest interessante voor mij was vooral de tekst over de invloed van de Franse architect Auguste Perret op haar ontwerpen.

Zennor Compoton, 365 bullet journal: Voor iedere dag een opdracht om te leren je leven te organiseren

Tja, temidden van een hoop werk, gaat een mens al eens op zoek naar manieren om al dat werk beter georganiseerd te krijgen 🙂 . Dit bleek daar echter niet meteen het juiste boekje voor. De korte uitleg over het principe van bullet journaling is op zich interessant, maar had ik al elders – en beter – gelezen.

Het boek is bedoeld als een oefenboek en de papiersoort laat dat zeker wel toe, alleen vond ik de oefeningen vaak teveel gefocust op “extraatjes” en te weinig op echt praktische tips. Ik ben absoluut een lijstjesmeisje 🙂 , maar er is nog een verschil tussen lijstjes maken om lijstjes te maken en lijstjes maken omdat ze je effectief helpen om dingen te verwezenlijken. Zeker voor mensen die het systeem voor het eerst uitproberen, zou het wel nuttig geweest zijn aan te geven dat je best enkel die lijstjes uitkiest die voor jou nut hebben i.p.v. maar klakkeloos elk mogelijk idee over te nemen.

En heb ik er nu overgekeken of werd de uitvinder van het systeem, Ryder Caroll, niet eens vermeld? Credit where credit’s due, jongens! Geen slecht boek, maar zeker ook niet een van de betere in het genre.

Bron afbeeldingen: Goodreads